Συνοπτικό Αντιστασιακό Ημερολόγιο

Τη Ρωμιοσύνη μη την κλαις, −εκεί που πάει να σκύψει
με το σουγιά στο κόκκαλο, με το λουρί στο σβέρκο
Να τη πετιέται αποξαρχής κι αντριώνει και θεριεύει
και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του ήλιου
Γιάννης Ρίτσος

ΣΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΑΥΤΟ
περιλαμβάνονται ορισμένες αντιστασιακές πράξεις, που έχουν μνημονευθεί σε διάφορες αντιστασιακές εκδόσεις.  Δίνεται μια πρώτη εικόνα του πολύμορφου αντιστασιακού αγώνα στις πόλεις −ιδιαίτερα στην Αθήνα− και στα βουνά. Επιβάλλεται όμως να συμπληρωθεί με τη συμβολή αντιστασιακών όλων των οργανώσεων, όλων των αντάρτικων τμημάτων και όλων των περιοχών, ώστε να καταρτιστεί ένα πληρέστερο Ημερολόγιο της Εθνικής Αντίστασης.

27 Απριλίου 1941
Πρώτη μέρα της σκλαβιάς. Πρώτη μέρα της Αντίστασης. Είσοδος των χιτλερικών στην Αθήνα, μετά από τη συνθηκολόγηση Τσολάκογλου – Πεμπτοφαλαγγιτών στρατηγών.
Η σβάστικα στην Ακρόπολη.
Μάιος 1941
Η Κρήτη συνεχίζει τον πόλεμο της Ελλάδας. Αναχώρηση της Κυβέρνησης και του βασιλιά στο Κάιρο.
Κάνδανος: το πρώτο ελληνικό ολοκαύτωμα στην
Αντίσταση.
Οι αρχές της Τεταρτοαυγουστιανής δικτατορίας παραδίνουν 2.000 Έλληνες αντιφασίστες στους ναζί κατακτητές.
30-31 Μαΐου 1941
Κουρέλιασμα της χιτλερικής σημαίας από τους νέους πατριώτες Μανώλη Γλέζο και Λάκη Σάντα.

27 Απριλίου – 27 Σεπτεμβρίου 1941
Αυθόρμητη και παθητική Αντίσταση.

Π ρ ώ τ ε ς α ν τ ι σ τ α σ ι α κ έ ς ο ρ γ α ν ώ σ ε ι ς :

• Αδούλωτοι Έλληνες (AVE – 27.4.41)
• Φιλική Εταιρεία Νέων (Φ.Ε.Ν. – 2.5.1941)
• Εθνική Αλληλεγγύη (Ε.Α.) – 28.5.1941)
• Εργατικό ΕΑΜ (Ε.Ε.Α.Μ. – 16.7.1941)
• Ε.Δ.Ε.Σ. (8.9.1941)
• Πανελλήνια Ένωση Αγωνιζομένων Νέων (Π.Ε.Α.Ν. – 14.9.1941)
• Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (Ε.Α.Μ. – 27.9.1941)

28-29 Σεπτεμβρίου 1941
Εξέγερση του λαού της Δράμας εναντίον των Βουλγάρων φασιστών καταχτητών.
30 Σεπτεμβρίου – 3 Οκτωβρίου 1941
Εξόντωση 3.000 πατριωτών από Βούλγαρους φασίστες στη Δράμα και στο Δοξάτο.
28 Οκτωβρίου 1941 – 25 Μαρτίου 1942
Οι πρώτες εθνικοαπελευθερωτικές διαδηλώσεις φοιτητών, αναπήρων και εργαζομένων, οργανωμένες από το ΕΑΜ, τον ΕΔΕΣ και άλλες οργανώσεις.
17 Νοεμβρίου 1941
Πρώτη φοιτητική απεργία.
5 Φεβρουαρίου 1942
Ίδρυση του ΕΑΜ των Νέων από τις οργανώσεις Λεύτερη Νέα, ΟΚΝΕ, ΣΕΠΕ, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία και Φιλική Εταιρεία Νέων (ΦΕΝ).
Φθινόπωρο 1941 – Άνοιξη 1942
Η μεγάλη πείνα. Θύματα του λιμού της κατοχής συνολικά 600.000 άτομα.
Μάιος 1942
Έξοδος του Άρη Βελουχιώτη στο βουνό. Δημιουργία του Ε.Λ.Α.Σ. της Ρούμελης.
Αύγουστος 1942
Έξοδος του Ναπολέοντα Ζέρβα στο βουνό. Δημιουργία των Ε.Ο.Ε.Α. στην Ήπειρο.

15 Αυγούστου 1942
Ανατίναξη φαρμακευτικής αποθήκης των κατα-
κτητών από την Π.Ε.Α.Ν.
22 Αυγούστου 1942
Ανατίναξη της προδοτικής Ο.Ε.Δ.Ε., στην οδό
Κατακουζηνού, από ουλαμό καταστροφών της
Π.Ε.Α.Ν.
Καλοκαίρι – Φθινόπωρο 1942
Πρώτες μάχες των αντάρτικων τμημάτων του
ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ.
Δημιουργία των πρώτων ελεύθερων περιοχών
στην ορεινή Ελλάδα.
20 Σεπτεμβρίου 1942
Ανατίναξη ναζιστικής ΕΣΠΟ από ουλαμό κατα-
στροφών της Π.Ε.Α.Ν.
4 Νοεμβρίου 1942
Μάχη στο Ελ-Αλαμέιν.
Νοέμβριος 1942
Δημιουργία της Ε.Κ.Κ.Α. από το Συνταγματάρχη
Ψαρρό.
Επικήρυξη Ν. Ζέρβα.
24 Οκτωβρίου – 23 Νοεμβρίου 1942
Μάχη ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ στη Σκουληκαριά Γαβρόβου.
25 Νοεμβρίου 1942
Ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου και
αποκοπή του ανεφοδιασμού του Ρόμελ επί ένα
μήνα, από δυνάμεις του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ και του
Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Το
μεγαλύτερο σαμποτάζ της Ελληνικής Αντίστα-
σης, με ενωμένες τις δυνάμεις των ανταρτών.
18 Δεκεμβρίου 1942
Μάχη του ΕΛΑΣ στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας.
21 Δεκεμβρίου 1942
Σε διαδήλωση προς το υπουργείο Εργασίας σκο-
τώνεται από Ιταλό φασίστα αξιωματικό ο πρώ-
τος φοιτητής, Μήτσος Κωνσταντινίδης, μέλος της
ΟΚΝΕ.
6 Ιανουαρίου 1943
Καταστροφή πλοίου πόντισης ναρκών με τα
στοιχεία U 34, από την Π.Ε.Α.Ν.
7 Ιανουαρίου 1943
Εκτέλεση των Θ. Σκούρα, Γ. Κατεβάτη, Δ. Λόη, Δ.
Παπαδόπουλου της Π.Ε.Α.Ν., για την ανατίναξη
της ναζιστικής ΕΣΠΟ.
Σε χιτλερικό στρατόπεδο στη Γερμανία εκτελείται
με πέλεκυ η αγωνίστρια της ΠΕΑΝ, που συμμετεί-
χε στην ανατίναξη της ΕΣΠΟ, ηρωίδα της Εθνικής
Αντίστασης Ιουλία Μπίμπα.
Η ακριβής ημερομηνία της εκτέλεσής της δεν είναι γνωστή.
14 Ιανουαρίου 1943
Ηρωικός θάνατος του Γιάννη Τσιγάντε.
17-24 Ιανουαρίου 1943
Μάχη των ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ στην περιοχή Γκούφαλο Ξηρόκαμπου.
2-4 Φεβρουαρίου 1943
Μάχη των ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ στους Κτιστάδες.
4 Φεβρουαρίου 1943
Εκτέλεση Κώστα Περρίκου, αρχηγού της ΠΕΑΝ.
11 Φεβρουαρίου 1943
Μάχη του ΕΛΑΣ στην Καλαμπάκα.
23 Φεβρουαρίου 1943
Ίδρυση της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νέων (ΕΠΟΝ) από 10 αντιστασιακές οργανώσεις που συμμετείχαν στο ΕΑΜ των Νέων.
28 Φεβρουαρίου 1943
Κηδεία εθνικού ποιητή Κωστή Παλαμά.
4-6 Μαρτίου 1943
Μάχη του ΕΛΑΣ στη Σιάτιστα – Φαρδύκαμπο. Αιχμαλωτίζονται 603 Ιταλοί φασίστες.
5 Μαρτίου 1943
Διαδήλωση 2.000 πατριωτών της Αθήνας, που οργανώνουν από κοινού το ΕΑΜ και ο ΕΔΕΣ, ματαιώνει την πολιτική επιστράτευση του λαού μας από τους χιτλερικούς.
9-22 Μαρτίου 1943
Μάχη των ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ στην περιοχή Πατιόπουλου – Θεριακίσι – Φλωριάδας.

12 Μαρτίου 1943
Απελευθέρωση της Καρδίτσας από τον ΕΛΑΣ Θεσσαλίας.
25 Μαρτίου 1943 Μεγάλη εθνικοαπελευθερωτική διαδήλωση στην Αθήνα. Έξοδος στο βουνό του Συνταγματάρχη Ψαρρού δημιουργία του 5/42 Συντάγματος της Ε.Κ.Κ.Α.
12 Απριλίου 1943
Ξεκινά η Α´ Υποδειγματική Ομάδα ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ για τη δημιουργία ανταρτοεπονίτικου κινήματος.
2 Μαΐου 1943
Συγκρότηση Γενικού Αρχηγείου ΕΛΑΣ από τους Στέφανο Σαράφη, Άρη Βελουχιώτη και Βασίλη Σαμαρινιώτη.
21 Μαΐου 1943
Κοινή μάχη ΕΔΕΣ – ΕΛΑΣ στη Σκάλα Παραμυθιάς.
13 Ιουνίου 1943
Μάχη των Ασπραγγέλων της Α´ Υποδειγματικής ΕΛΑΣ-ΕΠΟΝ. Σκοτώθηκε ο στρατιωτικός αρχηγός της Α´ Υποδειγματικής Γιώργος Καψάλης (Κρητικός) και ο Καπετάνιος της Α´ Υποδειγματικής Αλέκος Σουφλής (Φρίξος).
8-9 Ιουνίου 1943
Μάχη ΕΛΑΣ στην Πόρτα – Μουζάκι.
17 Ιουνίου 1943
Μάχη των ΕΔΕΣ – ΕΟΕΑ στο Κακούρι.
5-29 Ιουλίου 1943
Μάχες των ΕΟΕΑ-ΕΔΕΣ στη Γέφυρα Αχελώου και στο Μακρυνόρος.
22 Ιουλίου 1943
Ματαίωση της καθόδου των Βουλγάρων φασιστών στη Μακεδονία με την πολυαίμακτη διαδήλωση 300.000 πατριωτών της Αθήνας.
Ιούνιος 1943
Ο Μπουκουβάλας με την Ταξιαρχία Ιππικού του ΕΛΑΣ δίνει τη μάχη της σοδειάς στη Θεσσαλία.
22 Σεπτεμβρίου 1943
Μάχη της Ορεινής Ταξιαρχίας στο Ρίμινι.

28 Οκτωβρίου 1943
Μεγάλες διαδηλώσεις στην Αθήνα για την επέτειο του ΟΧΙ.
9-13 Δεκεμβρίου 1943
Το μεγαλύτερο ολοκαύτωμα της Αντίστασης στα Καλάβρυτα, με 1.104 θύματα (όλοι οι άνδρες από 14 χρόνων και πάνω).
20 Δεκεμβρίου 1943
Δολιοφθορά και καταστροφή από την Π.Ε.Α.Ν. 53 μηχανών «Στούκας», σε μονάδα επισκευών του Πυριτιδοποιείου.
1 Φεβρουαρίου 1944
Μάχη της Άμφισσας από δυνάμεις ΕΚΚΑ και ΕΛΑΣ.
23 Φεβρουαρίου 1944
Ανατίναξη από σαμποτέρ του ΕΛΑΣ της ταχείας γερμανικής αμαξοστοιχίας.
4 Μαρτίου 1944
Καταστοφή ανθυποβρυχιακού δικτύου στο Ναύσταθμο, από την Π.Ε.Α.Ν.
6-8 Μαρτίου 1944
Μάχη του ΕΛΑΣ στην Κοκκινιά.
10 Μαρτίου 1944
Δημιουργία της Προσωρινής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ) στην Ελεύθερη Ελλάδα.
25 Μαρτίου 1944
Αθήνα: Μεγάλες Εθνικο-απελευθερωτικές κινητοποιήσεις.
31 Μαρτίου 1944
Ανατίναξη αμαξοστοιχίας με 600 ναζί στη Λάρισα.
18-25 Απριλίου 1944
Καταστροφή από την ΠΕΑΝ τριών πλοίων συνοδείας στα υπόστεγα, 3, 4 και 5 του Πειραιά.
20 Απριλίου 1944
Μάχη του ΕΛΑΣ στη Γλόγοβα Μαντινείας.
23-30 Απριλίου 1944
Εκλογές αντιπροσώπων για το Εθνικό Συμβούλιο της ΠΕΕΑ.

28 Απριλίου 1944
Μάχη και ολοκαύτωμα των τριών επονιτών Αυγέρη, Κιοκμενίδη και Φολτόπουλου στο Κάστρο του Υμηττού.
1 Μαΐου 1944 – Η ματωμένη Πρωτομαγιά
Εκτέλεση 200 (επί το πλείστον κομμουνιστών) στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής.
Ιούνιος 1944
Η μάχη της σοδειάς, με το σύνθημα «Ούτε σπειρί στάρι στον καταχτητή».
23 Ιουνίου − 2 Ιουλίου 1944
Μάχη Στυμφαλίας του ΕΛΑΣ.
8 Ιουλίου 1944
Καταστροφή 9 βαγονιών με πολεμοφόδια, από την Π.Ε.Α.Ν.
15 Ιουλίου 1944
Ανατίναξη 400 βαρελιών με βενζίνη και δύο γερμανικών ιστιοφόρων από την Π.Ε.Α.Ν.
17 Ιουλίου 1944
Μάχη του ΕΛΑΣ στην Ηγουμενίτσα.
24 Ιουλίου 1944
Μάχη της οδού Μπιζανίου στην Καλλιθέα, με ηρωικούς νεκρούς τους 10 επονίτες του ΕΛΑΣ.
25-26 Ιουλίου 1944
Θανατώνεται με βασανιστήρια στην Ειδική Ασφάλεια η Ηλέκτρα Αποστόλου, ηρωίδα της Εθνικής Αντίστασης.
4-11 Αυγούστου 1944
Απελευθέρωση Παραμυθιάς, Μαργαριτίου και Μαζαρακιάς από τον ΕΔΕΣ.
17 Αυγούστου 1944
Το μπλόκο και η σφαγή στην Κοκκινιά Μπλόκο στην Κοκκινιά (Οσία Ξένη) από ναζί και Τάγματα Ασφαλείας· 6.000 όμηροι μεταφέρονται στη Γερμανία.
17-18 Αυγούστου 1944
Μεγάλη μάχη ΕΟΕΑ - ΕΔΕΣ στη Μενίνα Ηπείρου.
29 Αυγούστου − 1 Σεπτεμβρίου 1944
Επιχείρηση του ΕΛΑΣ στον Έβρο.

23 Σεπτεμβρίου 1944
Μήνυμα του ΕΑΜ από τον εκφωνητή του Ραδιοσταθμού της Αθήνας, Κώστα Τσαλόγλου.
27 Σεπτεμβρίου 1944
Εκατοντάδες χιλιάδες λαού γιορτάζουν τα 3χρονα του ΕΑΜ.
12 Οκτωβρίου 1944
Η Αθήνα πανηγυρίζει την απελευθέρωση και τη νίκη κατά των ναζί κατακτητών.
13 Οκτωβρίου 1944
Ο ΕΛΑΣ, με μάχη, σώζει το εργοστάσιο της Ηλεκτρικής στον Πειραιά.
19 Οκτωβρίου 1944
Απελευθέρωση Λαμίας.
23 Οκτωβρίου 1944
Απελευθέρωση Λάρισας.
30 Οκτωβρίου 1944
Απελευθέρωση Θεσσαλονίκης.
14 Νοεμβρίου 1944
Μάχη του ΕΛΑΣ στην Παναγιά Κρήτης.
9 Μαΐου 1945
Παράδοση Κρήτης και Δωδεκανήσου από τους
χιτλερικούς.